در میزگرد «محیط زیست، آلودگی صنعتی و یزد نوین» مطرح شد؛
رمز موفقیت یک استان اتکاء و استفاده از ظرفیت، اختیارات و منابع داخلی است لذا مدیران ارشد استان یزد با تدوین برنامههای تحولی مبتنی بر سند آمایش، چشماندازی با عنوان «یزد نوین» را برای این استان متصور هستند.
یکی از چالشهای پیشرو برای تحقق یزد نوین، محدودیتهای اقلیمی و البته شرایط زیست محیطی کنونی حاکم بر این استان است که بخشی از آن نشات گرفته از صنعتی شدن نامتوازن و نامناسب آن است.
البته در سالهای اخیر اقدامات در جهت اصلاح و بهبود این شرایط از جمله ممنوعیت استقرار صنایع آلاینده در برخی از پهنههای صنعتی استان و تعریف پهنههای جدید برای صنایع آلاینده صورت گرفته ولی هنوز هم در طول ایام سال به مشکلات متعدد زیست محیطی در استان شاهدیم که نیازمند ارائه راهکارهایی متناسب برای تحقق وعده یزد نوین است.
در همین راستا و همزمان با هفته محیط زیست، خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) در استان یزد با همکاری مرکز محیط زیست و آلودگیهای محیطی سازمان جهاد دانشگاهی اقدام به برگزاری میزگردی با عنوان «محیط زیست، آلودگیهای صنعتی و یزد نوین» در حضور معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری و جمعی از مدیران استان کرده است که در ادامه مشروح آن را می خوانید.
سخت شدن زندگی با نابودی محیط زیست
«محمد جواد ابوالحسینی» معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد در این میزگرد تخصصی، ضمن تبریک هفته محیط زیست به همه فعالان این حوزه که به گفته وی دل در گروی حفظ منابع و محیط طبیعی و زیستی خود دارند، اظهار کرد؛ محیط زیست سالم یک ودیعه الهی است که از دیگران به ما رسیده و باید برای آیندگان حفظ نماییم ولی گاهاً برخی اقدامات جای جبران آسیب های زیست محیطی را برای کسی باقی نمیگذارد.
وی در این باره گفت: توسعههای بی حد و حصر شهری، توسعههای بی تفکر در حوزه های صنعتی و برخی از اقدامات که مضر و مخل زیست محیطی هستند و این که امروز در برخی کلانشهرهای کشورمان شاهد سخت شدن زندگی و زیست مردم هستیم، همه دستساختههای خودمان و ناشی از تصمیمات اشتباه ما در گذشته هستند.
ابوالحسینی با بیان این که مشابه همین وضعیت شهرنشینی را در بخش صنعت نیز شاهدیم، عنوان کرد: متاسفانه امروز برخی از شهرها که مسیر صنعتی شدن را در پیش گرفتهاند با مشکلات زیست محیطی متعددی مواجه هستند.
وی خاطرنشان کرد: هر چند فرایند صنعتی شدن به نظر یک مسیر یکطرفه است ولی این که چگونه میخواهیم این مسیر را طی کرده و چه صنایعی را برای صنعتی شدن انتخاب کنیم و همچنین نوع تصمیم گیری و سیاستگذاریها در حوزه کلان میتواند در آینده محط زیست پیرامون ما بسیار تاثیرگذار باشد.
معاون استاندار به اهمیت مکانیابی مناسب برای استقرار صنایع آلاینده نیز اشاره کرد و گفت؛ با توجه به این که محصول این صنایع غالبا استراتژیک و تامین کننده مواد اولیه بسیاری از صنایع بالادستی محسوب می شود، باید زیرساختهای لازم برای استقرار و فعالیت این صنایع در کشور مهیا شود ولی یکی اشتباهات سالهای گذشته در مورد این صنایع، مکانیابی غلط برای استقرار آنها بوده و اگر بخواهیم در آینده با چنین اشتباهاتی مواجه نشویم باید با حضور مدیران ارشد استان در کارگروه زیربنایی، تصمیمات مناسب و کلیدی برای انتخاب پهنههای جدید صنعتی اخذ شود.
وی رعایت استانداردهای زیست محیطی در تولید را نیز حائز اهمیت خواند و افزود: متاسفانه به رغم تاکید بر رعایت استانداردهای زیست محیطی قبل از فعالیت واحدها، الزام و نظارت بر این استانداردها در جریان فعالیت واحدها گاها مورد غفلت است.
وی تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که اگر تولید و ثروت وجود داشته باشد ولی محیط زیست نباشد، فایدهای ندارد به عبارتی بدون محیط زیست سالم و شرایط مناسب برای زندگی، بسیاری از این امکانات یعنی ثروت و تولید برای جامعه بکار نمی آید.
لزوم احساس مسئولیت صنایع در مورد محیط زیست
ابوالحسینی در ادامه عنوان کرد: صنایع باید همانگونه که نسبت به بروز رسانی ماشین آلات جهت افزایش بهره وری و سرعت تولید اهتمام دارند، برای ارتقای ضوابط زیست محیطی نیز ارزش قائل شوند.
وی افزود: این که برخی صنایع نسبت به ارتقای استانداردها و رعایت موازین زیست محیطی بی توجهی دارند قطعاً ناشی از احساس خطر نکردن نسبت به آسیبهای زیست محیطی است که باید از طریق آموزش و آگاه سازی در این خصوص متقاعد و مجاب شوند.
معاون استاندار با اشاره به چند مورد شرایط اضطرار اعلام شده در نیمه دوم سال گذشته، گفت: به دنبال نظارت و تذکراتی که به واحدهای صنعتی در قالب گشتهای مشترک در این ایام صورت گرفت، به رغم اوج وارونگی هوا با همکاری صنایع شاهد بهبود وضعیت آلودگی هوا و خروج از وضعیت اضطرار بودیم لذا در راستا شاید بیدار کردن وجدان صاحبان صنایع در مورد خسارات بعضا جانی آلایندگی های این بخش و جنبه های شرعی د اخلاقی رعایت موازین زیست محیطی، بسیار تاثیرگذار باشد.
وی بر لزوم سرمایه گذاری بیشتر در حوزه بازیافت نخاله های صنعتی و حتی ساختمانی در استان تاکید کرد و گفت: این حوزه از فعالیتها علاوه بر اقتصادی بودن و ثروت آفرینی می تواند به حفظ محیط زیست نیز کمک کند.
ابوالحسینی تعامل و همدلی همگانی برای حفظ محیط زیست را ضروری دانست و اظهار کرد: با توجه به اینکه هیچ بخشی نمی تواند جایگزین صنعت در استان یزد شود، در صورت رعایت جمیع موارد ذکر شده علاوه بر رشد تولید و صنعت به صورت هوشیارانه و با تکیه بر اندوخته های علمی، می توانیم شاهد کاهش قابل توجه عوارض زیست محیطی در این حوزه باشیم.
ضرورت تقویت دیپلماسی محیط زیست کشورمان
«نیره پور ملائی» مدیر کل محیط زیست استان هم با تبریک هفته محیط زیست به همه فعالان و و دوستداران و دغدغه مندان به این حوزه، شعار امسال روز جهانی محیط زیست را «تنها یک زمین» خواند و افزود: هفته محیط زیست در کشورمان نیز امسال با عنوان «محیط زیست مردم پایه، هوشمندانه و فناورانه» نامگذاری شده و روزهای این هفته نیز با عناوین مختلف و متناسب با این نامگذاری، گرامی داشته میشود.
وی در ادامه یاد شهدای محیطبان به ویژه دو شهید هفته گذشته محیط زیست را گرامی داشت و گفت: هر چند شهدای محیطبان کشورمان سرخ می روند تا سبز بمانیم ولی امروز حفاظت از محیط زیست همت همه مردم را میطلبد و باید از ظرفیت جوامع محلی در این باره بهره بگیریم.
پور ملائی به عمده آلودگیهای زیست محیطی مبتلا به جامعه به ویژه در سالهای اخیر اشاره کرد و گفت؛ گرد و خاک و موضوع ریزگردها که با منابع داخلی و خارجی این روزها تقریبا همه کشور را درگیر خود کرده، از جمله این الودگی هاست که سالها پیش در مذاکراتی که به عنوان نماینده ایران با مسئولان برخی کشورهای همسایه داشتیم، آن را گوشزد کرده بودیم.
وی با اشاره به دشوار بودن تبیین خسارات تصمیم گیری برخی کشورها در بالادست آبریزها و تاثیر آن بر مناطق پایین دست در سالهای بعد، تاکید کرد: نیاز است همان گونه که برای ارتقای دیپلماسی کشور در حوزه های سیاسی و اقتصادی تلاش می شود، دیپلماسی مسائل محیط زیستی کشورمان نیز تقویت شود.
آمار نگران کننده روزهای آلوده در شهرهای یزد
مدیر کل محیط زیست استان آمار روزهای ناسالم استان یزد را از ابتدای سال را نگران کننده خواند و تصریح کرد: متأسفانه طی ۲.۵ ماه گذشته یعنی ۷۵ روز ابتدایی امسال، منطقه صنعتی بافق ۴۱ روز، شهرستان اردکان ۳۹ روز، شهرستان میبد ۳۵ روز و یزد ۲۹ روز یعنی معادل دو برابر سال گذشته دچار آلودگی هوای و روزهای ناسالم بوده است.
وی با اشاره به گذشت ۲۲ روز از نصب دستگاه پایش آلودگی هوا در شهرستان اشکذر، ۱۱ روز هوای ناسالم را شاهد بوده ایم.
وی با بیان این که در ششماهه اول سال عمده آلودگی هوا ناشی از گرد و غبار حاصل از خشکسالی و منابع طبیعی داخلی و انتقالی بوده ولی در ششماهه دوم سال منابع عمده آلایندگی استان، مربوط به صنایع است که متوسط آن ۳۵ روز آلوده در سال گذشته عمدتا در ماه های آذر و دی بوده است.
پور ملائی با بیان این که یزد، استانی معدنی است و قطعا صنایع وابسته به آن در استان فعالیت خواهند داشت، گفت: هرچند استقرار نامتوازن صنایع در گذشته وجود داشته ولی نکته اساسی کنونی ساماندهی صنایع موجود است و در صورت نصب سیستم های نوین کنترل آلودگی که بعضا شاهد مقاومت برخی صنایع در مورد آنها هستیم، شاهد فعالیت پاک صنایع استان خواهیم بود.
وی نکته حائز اهمیت در این خصوص را تناسب بین سیستمهای کنترل آلایندگی با نوع و حجم آلایندگی صنایع ذکر کرد و افزود: صنایع باید توجه داشته باشند که در حال استفاده از منابع پایه کشور هستند و حتی اگر به دلیل خشکسالی توان تولید انرژی در نیروگاه های برق آبی کاهش یابد نیاز صنایع تغییر نمی کند لذا تغییر مکانیسم تقاضا باید تغییر کند و صنایع در این باره آگاه شوند.
عدم تناسب صنایع استان با واحدهای مدیریت پسماند آنها
مدیر کل محیط زیست استان به موضوع پسماندها صنعتی و اقدامات تحولی صورت گرفته در سالهای اخیر اشاره و اظهار کرد: متاسفانه تا قبل از ورود قوه قضایی، معمولاً معاملاتی در سطح کشور انجام میشد که سرنوشت پسماندها مشخص نبود ولی در حال حاضر سامانه مدیریت پسماند کشور وجود دارد و هر کسی بخواهد هرگونه پسماندی را جابجا کند باید در سامانه ثبتنام و بارنامه مخصوص دریافت کند که براساس آن گیرنده و پذیرنده و فرایند فراوری و جابجایی مشخص می شود.
وی عنوان کرد: شاید گلایه ای که از صنعت وجود دارد این است که متناسب با توسعه صنعت، شرکتهای مدیریت پسماندهای صنعتی در استان توسعه نیافته است.
ارائه مشوق بجای برخوردهای حذفی و جریمه صنایع
«سیدعلی اکبر کلانتر» با بیان این موضوع که تولید صنعتی و تبدیل مواد اولیه به محصول بدون ایجادآلایندگی غیر ممکن است، اظهار داشت: آیا در قرن بیست و دوم زندگی بدون خودرو و تولیدات مختلف صنعتی را با چندین میلیارد جمعیت کره زمین می توان متصور بود تصریح کرد: نمی توان به عصر قبل از انقلاب صنعتی برگشت. نمی توان توسعه صنعتی را به دلایل زیست محیطی، با بگیر و ببند متوقف کرد. باید مسیری را طی کرد که هم بتوان خودرو و دیگر محصولات رفاه مردم را تولید کرد، هم صنعت را توسعه داد و آلایندگی را کنترل کرد.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان یزد راه صحیح گذر از این شرایط را تعامل مسئولین با صنعتگران و معدنکاران، ارائه مشوق بجای برخوردهای حذفی و جریمه، آموزش کاهش آلایندگی به مدیران و کارکنان صنایع و مردم، بهره گیری از دانش و متد های روز صیانت از محیط زیست، ارتقاء تکنولوژی خطوط تولید و واردات تجهیزات و فناوری های سبز، حمایت از شرکت های استانی و کشوری که در حوزه تولید تجهیزات زیست محیطی فعال اند دانست و بر تلاش همه جانبه و عزم عمومی برای کاهش و مدیریت و کنترل آلودگی های زیست محیطی تاکید کرد و گفت این مهم تنها از راه تعامل مضاعف مردم و مسئولین با راهبری متخصصین و دانشمندان این حوزه ممکن می شود.
کلانتر در ادامه با اشاره به فعالیت های خانه صنعت، معدن و تجارت استان یزد در حمایت و کمک به حفظ محیط زیست استان، بیان داشت: در راستای حفاظت از محیط زیست و کمک به توسعه صنعتی استان، برای اولین بار در کشور، دپارتمان محیط زیست کمیسیون مشاورین خانه صنعت با مسئولیت یکی از چهره های شناخته شده و فعال در حوزه محیط زیست استان تشکیل شد تا به ارائه خدمات مشاوره تخصصی و آموزشی به صنایع بپردازد.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان یزد در ادامه افزود: برنامه ریزی برای برگزاری ۱۹ دوره آموزشی تخصصی محیط زیست برای صاحبان صنعت و کارشناسان محیط زیست صنایع با سرفصل هایی چون مدیریت پسماند صنعتی، سیستم های کنترل آلایندگی هوا، آشنایی با مفاهیم آلودگی های محیط زیست، مدیریت و صنعت سبز، آشنایی با قوانین و مقررات محیط زیستی و... از دیگر اقدامات برنامه ریزی شده و در دستور کار این تشکل صنعتی در صیانت از محیط زیست می باشد.
وی در ادامه از تشکیل هسته های تخصصی صنایع و دستگاه های مختلف در جهت مدیریت پسماند، پسماند صنعتی و بهداشتی و سیستم های فیلتراسیون هوا برای ارائه خدمات تخصصی به صنایع استان جهت کاهش آلاینده های محیط زیست خبر داد و اضافه کرد: از دیگر اقدامات صورت گرفته برنامه ریزی برای برگزاری جلسات تخصصی بین رسته های مختلف صنعت در راستای تبادل تجربیات و اقدامات اجرایی برای حفظ محیط زیست و همچنین برنامه ریزی و آموزش برای پیاده سازی هدفمند دستورالعمل های محیط زیست در صنعت و ارائه خدمات مشاوره ای جهت معرفی شرکت های متخصص در زمینه ساخت تجهیزات سیستم های کنترل آلاینده در صنعت به خصوص شرکت های بومی از جمله خدمات خانه صمت در صیانت از محیط زیست به صاحبان صنایع می باشد.
کلانتر تشکیل کمیته تخصصی با حضور نماینده اداره کل حفاظت از محیط زیست، سازمان صنعت، معدن و تجارت، شرکت شهرک های صنعتی و سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان یزد همراه با بازدید دوره ای از اقدامات اجرایی و تجربیات موفق صنایع را از جمله اتفاقات مثمر ثمر در راستای حراست از محیط زیست در حوزه صنعتی و معدنی استان دانست.
حمایت از ساخت تجهیزات حفاظت از محیط زیست
رئیس خانه صمت استان یزد حمایت از تقویت و رشد پیمانکاران ساخت تجهیزات حفاظت از محیط زیست استان را مهم دانست و خاطرنشان کرد: شرکت های پیمانکار خوب و موفق استان و کشورکه سازنده سیستم های زدودن آلایندگی های هوا و آب هستند می بایست شناسایی و پایش و به صنعتگران معرفی شوند، و حمایت همه جانبه از پیمانکاران استان نیز در دستور کار مسئولین و تشکل های بخش خصوصی قرار گیرد.
وی گفت: خانه صمت در این زمینه نیز غایت تلاش خود را به کار گرفته و از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد.
«محمد دهقان بنادکی» مدیر عامل شرکت شهرکهای صنعتی استان نیز در این نشست به شرایط خاص و محدودیتهای اقلیمی این استان اشاره و اظهار کرد: این شرایط از دیرباز بر استان حکمفرما بوده و نیاکان ما به خوبی آن را مدیریت کرده و به سراغ کسب و کارهایی متناسب با داشته ها و محدودیتها رفته بودند.
وی افزود: به دنبال صنعتی شدن کشور و تقریباً از دهه ۴۰ شمسی یکسری کارآفرینان خوب یزدی صنعت استان به شکل نوین و با تولید انبوه در یزد آغاز شد و هر چند یزد در برخی حوزه های صنعتی دارای سبقه ای طولانی در حدود ۸۰۰ تا هزار سال بود ولی از حدود ۸۰ قبل عمدتاً در صنایع نساجی و بافندگی شاهد شکل گرفتن آنها به صورت مدرن بودیم.
وی بیان کرد: این روند به دنبال افزایش درآمدهای نفتی در مقطعی و تبدیل آن به سرمایه و سرازیر شدن به بخش صنعت سرعت گرفت به طوری که اکنون عمدتا شاهد رونق بخشهای صنعت، بازرگانی و خدمات در استان هستیم و پس از این نیز بر همین روال پیش خواهد رفت لذا باید سعی کنیم با مدیریت صحیح کاهش آلایندگی این بخشها را در استان رقم بزنیم.
مشکلات زیست محیطی اندک صنایع مستقر در شهرکها
مدیر عامل شرکت شهرکهای صنعتی استان گفت: یکی از اهداف ایجاد پهنه های صنعتی در جریان استراتژی توسعه صنعتی کشور، تمرکز واحدهای صنعتی در این پهنه ها برای مدیریت سهل تر و بهتر آنها از جوانب مختلف بوده است.
وی با بیان این که استقرار صنایع در این پهنه ها پس از انجام ارزیابی های زیست محیطی صورت می گیرد و پس از استقرار بر رعایت موازین زیست محیطی نظارت می شود، اظهار کرد: به همین دلیل و با توجه به استقرار صنایع کوچک در شهرکهای صنعتی خوشبختانه کمتر شاهد مشکلات زیست محیطی از جانب شهرکهای صنعتی هستیم.
دهقان با اشاره به تعریف هشت پهنه صنعتی در شهرکهای صنعتی گفت: در همین راستا به عنوان نمونه هیچگاه پهنه موادغذایی در کنار پهنه صنایع شیمیایی و موارد مشابه قرار نمی گیرد و استقرار صنایع براساس موازین زیست محیطی انجام می شود.
وی با بیان اینکه صنایع امروز دنیا در حوزه محیط زیست به سمت توسعه پایدار حرکت می کنند، عنوان کرد: بخشی از رعایت ضوابط زیست محیطی مربوط به خود واحدهای صنعتی است و بخشی برعهده دولتها به عنوان حاکمیت است که عمدتا در جهت حفظ آب و خاک مورد اهتمام متولیان است.
وی در این باره به الزام شهرکهای صنعتی بزرگ به داشتن تصفیه خانه فاضلاب به منظور تعیین تکلیف فاضلابهای صنعتی و جلوگیری از رها شدن آنها در چاه های جذبی اشاره و بیان کرد: در حال حاضر گرانترین تاسیسات مربوط به شهرکهای صنعتی مربوط به تصفیه خانه و شبکه های جمع آوری فاضلاب در آنهاست.
افزایش تصفیهخانههای شهرکهای صنعتی استان
دهقان از در حال بهره برداری بودن شش تصفیه خانه در شهرکها و نواحی صنعتی استان خبر داد و ابراز امیدواری کرد؛ در افق ۵ با ۶ ساله تعداد این تصفیه خانه ها در استان به ۱۳ مورد افزایش یابد.
به گفته وی، پس از جمع اوری و تصفیه فاضلابهای صنعتی، پساب انها برای استفاده در ابیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می گیرد که در استان بالغ بر ۲۰۳ هکتار را شامل می شود.
وی به استقرار ۱۵۰۰ واحد صنعتی از مجموع ۳۲۰۰ آخر صنعتی دارای پروانه بهره برداری استان در شهرکها و نواحی صنعتی و این که تحویل فاضلابهای صنعتی براساس استانداردهای لازم از واحدها اتجام می شود، عمده مشکل در این زمینه را تمایل نداشتن برخی صنایع به پرداخت هزینه اولیه اتصال به شبکه فاضلاب و نیز هزینه پیش تصفیه در برخی واحدها، ذکر کرد.
ممانعت از صدور مجوزهای صنعتی مغایر با توسعه استان
«سید حسین میرحسینی» مدیر پژوهشکده مواد نوین جهاددانشگاهی نیز طی سخنانی کوتاه در ابتدای این میزگرد، اظهار کرد: همه واقف هستیم توسعه یک الزام برای هر جامعهای هست و استان یزد به واسطه وجود معادن و صنایع متعددی که دارد یک مسیر توسعه صنعتی را طی کرده است ولی نقدی که بر توسعه یزد هست ایجاد آلایندههای زیاد و تاثیر مخرب به صورت مستقیم بر محیط زیست در استان است.
وی افزود: وضعیت آلایندگیهای متعددی که در نقاط مختلف استان مشاهده میکنیم، از یک سو و خطراتی که گونههای جانوری و گیاهی و زندگی انسانی را تهدید میکند، از سوی دیگر، نگرانیهای بسیار زیادی برای محیط زیست به وجود آورده است.
میرحسینی با بیان این که در شرایط فعلی استان، پایش وضعیت محیط زیست نقش مهمی برای جلوگیری از تخریب آن دارد، گفت: از طرفی بحث جلوگیری از صدور مجوز واحدهای صنعتی جدید که برخی آن را با برنامههای توسعه استان مغایر هستند، در این خصوص تاثیرگذار است.
وی با اشاره به بیانات رئیس جمهور در سفر به استان یزد، گفت: ایشان اعلام کردند؛ توسعه صنعتی و اقتصادی باید در پرتو حفظ محیط زیست باشد و در فرایند توسعه، ملاحظات زیست محیطی و مشکلات احتمالی که ممکن است برای مردم و جامعه ایجاد کند، باید مد نظر قرار گیرد.
میرحسینی ادامه داد: ایشان اضافه کردند؛ پیشرفت اقتصادی و صنعتی یک مزیت است اما باید در این جریان حفظ مسائل محیط زیست در اولویت باشد.
بحرانهای محیط زیستی قابل جبران نیست
«مائده دهقانی» مدیر مرکز محیط زیست و آلودگیهای محیطی جهاددانشگاهی استان نیز طی سخنانی اعلام کرد: استان یزد رتبههای شاخصی حوزه صنعت و معدن کشور دارد و در برخی صنایع مانند کاشی و سرامیک به عنوان قطب کشوری است لذا در کنار توسعه شاهد بروز آلایندگیها در این بخش نیز هستیم.
وی با بیان این که خوشبختانه در سالهای اخیر با بروز بحرانهایی مانند کرونا مردم نسبت به آسیبهای زیست محیطی و احتمال بروز بحرانها در این حوزه حساستر از گذشته هستند، گفت: باید توجه داشته باشیم که بحرانهای زیست محیطی مانند بحران کرونا، با هیچ واکسنی قابل جبران نیست.
دهقانی به برخی اقدامات صورت گرفته در مرکز محیط زیست جهاددانشگاهی یزد به عنوان یک بازوی علمی برای کمک به دستگاههای مرتبط در استان و کشور نیز اشاره و عنوان کرد: امیدواریم ایجاد آزمایشگاه معتمدی در استان پیرامون آلایندگیهای صنعتی در دستور کار استان قرار گرفته و نخبگان استانی و کشوری جهت ترغیب و اجرای مدیریت سبز در صنایع مورد توجه قرار گیرد.
این فعال زیست محیطی معتقد است که علاوه بر تقویت کنترل و پایش زیست محیطی صنایع از منبع، نیروهای کار این واحدها نیز از آموزشهای لازم بهره مند شوند.