رشد سرمایه‌گذاری و ثبت شرکت در اقلیم کردستان در دوره کرونا

به گزارش تجارت بان، حامد میرزایی رئیس هیات مدیره گروه شرکت های آمود و مدیر منطقه ای  پروژه‌های شرکت در اقلیم کردستان می گوید: ظرفیت‌های بسیاری به ویژه در بخش‌های سدسازی، ساختمان، صنایع غذایی، آب و برق برای فعالیت شرکت‌های ایرانی وجود دارد، اما به علت عدم مطالعه این فرصت ها توسط شرکت های ایرانی هنوز از آن بهره لازم برده نشده است. در حال حاضر در حوزه زیربنایی سد، ساختمان سازی، بازرگانی،  انرژی (استخراج، کشف وانتقال نفت)شرکت های ترک وچین و اروپایی از ما جلوتر هستند .

گروه شرکت های آمود از سال 2017 وارد بازار کردستان عراق شد. این شرکت با آغاز تحریم ها علیه ایران در بررسی و مطالعه کشورهای منطقه، اقلیم کردستان را برای فعالیت های خود در دستور کار قرار داد. اساس انتخاب این منطقه به دلیل دارا بودن شرایط خاص مانند نزدیکی مسافت، ظرفیت بالای بازرگانی، ساختمانی، اشتراکات فرهنگی و... بود.

به گفته مدیران این بنگاه اقتصادی، در هنگام ورود به کردستان عراق، هنوز غائله داعش به پایان نرسیده بود.

در حال حاضر شرکت آمود پروژه‌های مختلفی در حوزه‌های عمرانی در اقلیم کردستان در دست اقدام و اجرا دارد که از این میان می‌توان به پروژه ساخت و اجرای 3400 واحدی وزارت شهیدان اشاره کرد. که مزیت رقابتی شرکت آمود برای اخذ این پروژه و برنده شدن در برابر رقبای خارجی وبین المللی خود به ویژه شرکت‌های ترکیه‌ای، پیشنهاد اجرای پروژهبه صورت E.P.C.F.i.O & O بود.

حامد میرزایی که علاوه بر ریاست هیئت مدیره شرکت آمود، مدیر منطقه ای پروژه‌های اقلیم کردستان را نیز بر عهده دارد می‌گوید: گروه ما نخستین شرکت ایرانی هستیم که پروژه‌ها را به صورت پکیچ کامل تعریف واجرا می کند، به عبارتی برای اولین بار یک شرکت ایرانی در خارج از کشور، موفق به اجرا و ساخت پروژه های  ساختمانی شده که کلیه عملیات آن اعم از ( طراحی، تامین مصالح، اجرا و ساخت، فاینانس، سرمایه گذاری، مالکیت و بهره برداری) را در تملک خود انجام می دهد.

 گفتگو با حامد میرزایی درباره وضعیت و شرایط اقتصادی اقلیم کردستان و چشم‌اندازهای آن را در ادامه می‌خوانید.

آیا امکان همکاری دیگر شرکت‌های ایرانی با شما در پروژه‌های اقلیم کردستان وجود دارد؟

بله، این فرصت خوبی برای شرکت‌های ایرانی است. ما برای همکاری با آنها در پروژه‌های وزارت شهدا که شامل ســـه فاز  770، 1000 و 1500 واحدی است و همچنین سایر پروژه‌های دیگر که قراردادآن منعقد شده است، آمادگی داریم تا از تمام ظرفیت شرکت های اجرایی,تولید کننده مصالح ومنابع انسانی متخصص استفاده ببریم. ضمن این که هرگونه توافق و قرارداد به صورت ارزی و با حمایت و پشتیبانی کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در اقلیم ا نجام می شود.

این پروژه در زمینی به وسعت  27 هکتار در موقعیت سوق الجیشی محور ترانزیتی مرز بین المللی باشماق احداث می شود ومشتمل بر: 770  واحد مسکونی ویلایی به متراژ 122هزار مترمربع، 26 هزار متر تجاری، 2 هزارمتر مربع مراکز خدماتی بین راهی و رفاهی، جایگاه سوخت، 6 هزارمربع مراکز  ورزشی و فرهنگی و  4500 متر مربع مراکز آموزشی است.

علاوه بر کاربری های فوق، ایده‌ ساخت، احداث و بهره برداری از اولین هایپر مارکت ایرانی به مساحت 6 هزارمتر مربع با محصولات ایرانی در این پروژه را در دست اقدام داریم.

یکی از معضلاتی که در چند سال حضور در اقلیم کردستان شاهد آن بوده ایم  عدم متولی، نظارت و مدیریت ساماندهی فروش بر محصولات صنعت ساختمان و صنایع وابسته بوده است. متاسفانه شاهد حضور دلالانی هستیم که محصولات را با کمترین قیمت ممکن از تولید کنند گان ایرانی خریداری کرده و با قیمت بالا و خارج از عرف، به تجار و مصرف کنندگان در اقلیم کردستان و حتی جنوب عراق می فروشند. این مسئله سبب شده است تا محصولات با قیمت واقعی دست مصرف کننده و تجار نرسد .

اکنون این پروژه‌ها در چه مرحله‌ای قرار دارند؟

نقشه‌ها به تازگی تایید شده است، در این پروژه علاوه بر مشاوران ایرانی، مشاورین خارجی  نیز حضور دارند. وزارت شهدا نقشه‌ها را تایید و در انتظار تایید های نهایی شهرداری و پروانه احداث هستیم، که مراحل نهایی را سپری می‌کند.

لازم به ذکر است زمان اجرایی پروژه های 3400 واحدی که در سه فاز مختلف و در سه موقعیت شهری اقلیم کردستان، اجرا و به بهر ه برداری می رسد که مدت احداث آن همزمان در سه سال است.

اکنون وارد موضوع دیگری شویم، با توجه به وضعیت اقلیم کردستان عراق به لحاظ اقتصادی و شرایط موجود، شما وضعیت کنونی حاکم بر کردستان عراق را برای فعالیت‌های اقتصادی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اصولا چه ظرفیت‌های بالقوه‌ایی در این منطقه وجود دارد؟

اقلیم کردستان به لحاظ هیدرو پلیتیک «هارتلند خاورمیانه» است. که یکی از مناطق مهم در خاورمیانه  و سرشار از منابع هیدروکربنی است.  کردستان عراق از غنی ترین منابع آب خاورمیانه برخوردار بوده و ظرفیت‌های بسیاری به ویژه در بخش‌های راهسازی، ساختمان، سدسازی، آب، کشاورزی، احداث نیروگاه و.... برای فعالیت شرکت‌های ایرانی را دارد.

 یکی از امتیازات این منطقه در مقایسه با جنوب عراق موضوع سدسازی و منابع آب است. بر این اساس اقلیم کردستان عراق بر اساس برنامه‌های خود تاسال 2025 , برای ساخت 40 سد در مقیاس های بزرگ، کوچک و متوسط مجوز صادر کرده است. این سدها  می‌تواند از نفت قدرتمندتر عمل کند و جایگزین خوبی برای صادرات نفت باشد. طی اطلاعاتی که در دست داریم 4 شرکت خوب و فعال ایرانی د زمینه احداث سدسازی در اقلیم کردستان  فعال هستند، اما این پرسش وجود دارد که چرا این ظرفیت‌ها به خوبی دیده و مطالعه نشده است.

نکته دیگری که وجود دارد، این که برخی اختلافات داخلی میان اربیل و بغداد را دلیلی بر آینده مبهم بازار کردستان عراق عنوان می کنند...

بله، اما باید توجه داشت که این اختلافات بیش از آن که جدی باشد، یک موضوع روانی وحزبی  محسوب می شود. شما به این آمار دقت کنید که در همین شرایط بحران انتشار ویروس کرونا، آمار ثبت شرکت‌های ترکیه‌ای و اروپایی 18 درصد افزایش داشته است. تنها در چند ماه اخیر 980 شرکت ترکیه‌ای در کردستان عراق به ثبت رسیده که در مجموع تعداد شرکت‌های ترکیه ای به 3260 رسیده است و تعداد 40 شرکت آمریکایی حضور قطعی و ثبت شعبه در اقلیم داشته اند، در حالی که شرکت‌های ایرانی از 100 مورد فراتر نرفته است!

حضور شرکت‌های هلندی و دیگر کشورهای اروپایی وحتی شرکت های آمریکایی در اقلیم کردستان بیشتر شده اشت. اگر واقعا تهدیدها جدی است این کشورها با چه تحلیل و رویکردی حضور خود را در کردستان عراق بیشتر کرده‌اند؟

اقلیم کردستان با حدود 90 کشور جهان تعاملات اقتصادی و تجاری دارد، بر اساس اطلاعات موثق، چند پروژه مهم و استراتژیک وجود دارد که توسط شرکت های اروپایی، اماراتی، چینی، ترک و.... در مرحله  صدور مجوزهای قانونی و یا احداث و اجرای آن هستند.

در حال حاضر یک شرکت هلندی مشغول اجرای پروژه یک میلیارد دلاری در بخش فرآوری‌ و احیای محصولات میوه انار در استان حلبچه است.  همچنین امارات یکی از بزرگترین شهرک‌های رسانه ای را با بودجه بالغ بر 3 میلیارد دلار در اربیل احداث می کند., چین بزرگترین پروژه منطقه که موسوم به «اربیل نوین» است را در زمینی به وسعت 100 هکتار در دست مطالعه دارد. .اجرای پروژه قطار اربیل - دهوک-سلیمانیه توسط کنسیرسیوم آلمانی فرانسوی در حال مطالعه وطراحی نهایی است. ساخت دهکده انگلیسی در حومه اربیل و همچنین شهرک مدرن ایتالیایی در حومه اربیل. احداث اولین و بزرگترین شهرک صنعتی پوشاک توسط شرکت های ترک در دهوک و سایر پروژه های دیگر که شاید میزان، حجم و فعال بودن آنها دراین مقطع و دراین بحران  اقتصادی، بحران کرونا، عدم فروش نفت در اقلیم و اختلاف با بغداد، بی سابقه  وکم نظیر باشد.

بنابراین بنده به عنوان فردی که تحولات اقلیم کردستان را رصد می‌کند، تاکید می کنم مسائل  اختلافی میان اربیل و بغداد تنها یک جنگ روانی و زودگذر است. که فقط دو طرف بازی از همدیگر امتیاز کسب می کنند.

این نکته را هم اشاره  کنم چندی  پیش  محمد شکری رئیس سازمان سرمایه گذاری اقلیم کردستان، اعلام کرد که بیشترین میزان پذیرش سرمایه‌گذاری در همه بخش‌های مختلف، در 8-7 ماه اخیر سال 2020 بوده است. که عددی بالغ بر 20 میلیارد اعلام کرد.

در شرایطی که ما به بازار اقلیم کردستان ورود کردیم مشکلات زیادی در اقلیم وجود داشت بسیاری از ما انتقاد کردند. و بازار گرجستان و عمان را پیشنهاد می دادند؛  اما شرایط و فرصت‌های خوبی در بحران‌ها  و مشکلات وجود دارند. یک کارآفرین واقعی و فعال بخش خصوصی نباید بر اساس تهدیدها، فضا را برای رقبا خالی کند.

این را هم در نظر داشته باشید که حجم کل صادرات ایران به اروپا حدود پانصد میلیون دلار است در حالی که حجم صادرات به اقلیم کردستان به تنهایی به حدود 10 میلیارد دلار می رسد که عددی حدود بیست برابر صادرات به اروپا را به خود اختصاص داده است.

برای  پروژه 770 واحدی فاز اول شهیدان و هم چنین پروژه 1500 واحدی نظام مهندسی سلیمانیه، هنوز عملیات اجرایی آن کامل شروع نشده،  بخش عمده ای از واحدها پیش فروش شده اند. استقبال خریداران از واحدهای مسکونی و تجاری، بی سابقه بوده است و این نشان از وضعیت مطلوب اقتصادی  مردم این اقلیم دارد.

از سوی دیگر تا یک فاینانسر از امنیت محل سرمایه‌گذاری یک پروژه  اطمینان کامل نداشته باشد، هیچ تامین مالی وخط اعتباری باز نمی کند . اکنون برای ما سقف 4 میلیارددلار خط اعتباری به صورت فاینانس گشوده شده و  این آمادگی را داریم تا ظرفیت‌های خود را به اشتراک بگذاریم. ما یک چشم‌انداز کوتاه مدت تا سال 2025 داریم. با توجه به فاینانس موجود، ساخت واحدهای مسکونی، کارخانه سیمان، پتروپالایشگاه، هایپر مارکت، مرکز دایمی بازرگانی مصالح ساختمانی، ساخت بیمارستان ,هتل و مراکز گردشگری و... را در دستور کار داریمکه مطالعات،مجوزها و حتی نقشه های  برخی از این پروژه‌ها انجام شده و یا در حال رایزنی‌ و توافقات نهایی هستیم.

آقای میرزایی، یکی از موارد دیگر که همواره فعالان اقتصادی و تجاری ایران به آن اشاره و انتقاد می‌کنند؛ عدم حمایت‌های دولتی از بخش خصوصی برای حضور و ورود به بازارهای خارجی است؛ آنها در این باره از حمایت کشورهای دیگر مانند ترکیه مثال می‌زنند؛ پاسخ شما به این موارد چیست و آیا خود شما حمایت دولتی دریافت کرده‌اید؟

بنده همواره گفته‌ام که بخش خصوصی ایران یتیم و بی همراه  است؛ به طور مثال اتاق بازرگانی ترکیه به صورت ماهانه دو جلسه را در بهترین هتل اربیل برای بازرگانان خود با حمایت دولتی و به صورت رایگان برگزار می کند؛ هدف این نشست‌ها که تنها به صرف صبحانه کاری است، هم افزایی و مشورت شرکت‌های ترکیه برای حضور بیشتر و استفاده از موقعیت‌ها و فرصت ها در بازار کردستان عراق است. کشور ترکیه فقط در اقلیم کردستان به تنهایی 20 رایزن بازرگانی واقتصادی مورد حمایت دولت ترکیه دارد در حالی که تعداد رایزن های بازرگانی ایران در تمام کشورهای دنیا به 10 نفر نمی رسد! آنها در این شرایط بیشترین سهم از بازارهای جنوب عراق و اقلیم کردستان را به دست آورده‌اند؛ ولی ما از چنین حمایت‌های دولتی برخوردار نیستیم.

همچنین بسیاری از شرکت های ایرانی پروژه‌های خود را از واسطه‌های دست چندم می‌گیرند و در دام دلال ها می‌افتند و در ادامه کار با مشکلات زیادی در پرداخت ها روبرو می‌شوند. امروز شاهد دعواهای حقوقی وکیفری بدون نتیجه ای در این باره هستیم.

 بر اساس آن چه که گفته شد شرکت‌های ایرانی بدون حمایت بخش دولتی، باید چابک‌تر ظاهر شده و فرصت‌ها را شناسایی کنند.

بار دیگر تاکید می‌کنم همه حمایت‌های صورت گرفته از ما صرفا تشویقی بوده است؛ وزارت امور خارجه ایران (معاونت اقتصادی)، کنسول گری‌های ایران در سلیمانیه و اربیل، ما را همراهی کرده‌اند. 

با توجه به همه مواردی که گفته شد، چشم انداز اقلیم کردستان را چگونه می‌بینید؟

مسئولان اقلیم کردستان بیشتر به فکر ایجاد بستر قوی و ایجاد زیرساخت‌ها در بخش های آب، کشاورزی، نیروگاه، گردشگری و.... هستند. در اینجا بر اساس برنامه وازرت برنامه‌ریزی مقرر شده است  تا 5 سال آینده  تکیه به درآمد نفتی به صفر برسد و در برابر بخش‌های یاد شده، به شکل قابل توجهی تقویت ‌شوند، به نوعی که کردستان عراق درآمد نفتی را به عنوان درآمد دوم خود محسوب کند.

همه این بخش های زیرساختی فرصت بسیار خوبی برای حضور شرکت‌های ایرانی فراهم می‌آورد. متاسفانه ما شاهد حضور شر کت‌های توانمند ایرانی در بازارهای خارجی نیستیم؛ چون بر اساس فرهنگ و سنت خود کار گروهی را تمرین نکرده و به صورت انفرادی عمل می‌کنیم. ما ساختار کنسرسیومی  و تیمی بودن را هنوز تمرین نکرده‌ایم. در برخی موارد نیز شاهد بودیم دریک پروژه خطوط انتقال آب و نیروگاه در اقلیم کردستان حدود 8 شرکت ترک به صورت ساختار کنسیرسیومی مشترک، پروژه را از رقبای اروپایی گرفتند و یک سال زودتر از زمان بندی، آن را اجرا و تحویل دادند؛ درحالی که متاسفانه  چنین ساختار منسجم و گروهی در شرکت های ایرانی در پروژه های داخلی وخارجی دیده نمی شود.

ین نکته را هم یاد آور شوم که  سهم ایران در صدور خدمات فنی مهندسی در منطقه، زیر  3 درصد است! در حالی که این رقم برای ترکیه در منطقه  بالای 40درصد است.

با همه این موارد و بر اساس داده‌ها و اطلاعاتی که داریم، به شرایط اقتصادی اقلیم کردستان خوشبین هستیم و تا یک سال آینده اتفاقات خوبی رخ می‌دهد. به عنوان نمونه در بخش ساخت و ساز، تقاضاها افزایش پیدا کرده است. دولت محلی حدود 400 هزار واحد مسکونی را برای احداث و ساخت، برنامه ریزی کرده است. بنابراین اگر شرکت‌های ایرانی جدی‌تر وارد عمل شوند و شعبات و یا شرکت کردی تاسیس و دفاتر خود را راه اندازی کنند و در مناقصات و واگذاری پروژه ها حضور مستقیم وکارشناسی داشته باشند، می‌توانند در این بخش فرصت و سهم خوبی را از رقبای خارجی بگیرند.

در پایان از زحمات و تلاش مستمر رسانه اقتصادی تجارت بان در عرصه اطلاع رسانی  تشکر و قدردانی ویژه داریم  و اعتقاد داریم حضور جدی و فزاینده رسانه های ایرانی در جایگاه اطلاع رسانی، شناسایی، معرفی فرصت ها و ظرفیت های سرمایه گذاری، بازرگانی و اقتصادی، می تواند تاثیر بسزایی در روند رشد هر چه بیشتر شرکت ها در اقلیم کردستان داشته باشد.