ترامپ جبهه دوم را فعال کرد: اولین شلیک جنگ تجاری

روز پنج‌شنبه دونالد ترامپ اعلام کرد که قصد دارد تعرفه‌هایی سنگین به واردات فولاد و آلومینیوم اختصاص دهد و با این کار از تولیدکنندگان آمریکایی این محصولات حمایت کند. ترامپ با این اقدام ریسک اقدام تلافی‌جویانه شرکای تجاری عمده خود همچون اروپا، کانادا و چین را به جان خرید. به این ترتیب جنگ تجاری که سال‌های پیش با اتهامات ارزی آمریکا علیه چین شکل می‌گرفت، حالا با ورود آمریکا به جبهه دوم، شکل تعرفه‌ای به خود گرفته است. پیش‌تر آمریکا ادعا می‌کرد چین با دستکاری در نرخ یوآن و پایین نگهداشتن این نرخ موجب می‌شود کالاهای صادراتی چینی از مزیت قیمت‌های پایین در برابر رقبا بهره‌مند شوند. حالا اما آمریکا با ورود به جبهه‌ای جدید به وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی اقدام کرده است، اقدامی که نه تنها چین بلکه بسیاری از شرکای تجاری آمریکا را به خشم خواهد آورد.

ترامپ اعلام کرد تعرفه ۲۵درصدی بر واردات فولاد و تعرفه ۱۰درصدی بر آلومینیوم به‌طور رسمی از هفته آینده اعلام خواهد شد هر چند مقامات کاخ سفید پس از آن اعلام کردند که هنوز جزئیاتی از این تصمیم باقی مانده است که باید نهایی شود. ترامپ بر این باور است که وضع این تعرفه‌ها از مشاغل آمریکا حمایت خواهد کرد اما بسیاری از اقتصاددانان می‌گویند تاثیر افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان فولاد و آلومینیوم همچون صنایع خودروسازی و نفت، موجب از بین رفتن تعداد بیشتری از مشاغل نسبت به آنچه کاهش واردات در پی خواهد داشت، می‌شود. ترامپ گفته است: «ما قصد داریم صنعت فولاد و آلومینیوم خود را احیا کنیم.» این سخنان ترامپ پس از آن ایراد شد که یکی از افراد نزدیک به مباحثات داخلی آمریکا شب پیش از این سخنان را، شب «هرج‌ومرج» در کاخ سفید نامید تا جایی که پست‌های مقامات مدام در حال تغییر بود.

واکنش‌های داخلی

تعرفه‌هایی که ترامپ از آن سخن به میان آورده، به‌شدت مورد انتقادهای داخلی قرار گرفته است و قانون‌گذاران ارشد جمهوری‌خواه و صنایع مختلف از خودروسازی تا نفت و تجهیزات ساخت‌وساز به‌شدت از آن انتقاد کرده‌اند. به‌عنوان مثال سناتور پت رابرتس، که ریاست کمیته کشاورزی اتاق بازرگانی آمریکا را بر عهده دارد، در این باره خطاب به ترامپ گفته است:‌ «هر بار که این‌کار را انجام می‌دهی، با یک اقدام تلافی‌جویانه روبه‌رو می‌شوی. کشاورزی هدف شماره یک است. به نظر من این اقدام برای اقتصاد کشاورزی به‌شدت ضد تولید محسوب می‌شود.»

وقتی از سارا ساندرز، سخنگوی کاخ سفید پرسیده شد که آیا در تصمیم جدید ترامپ استثنایی برای هیچ کشوری در نظر گرفته خواهد شد یا نه، پاسخ داد که تا پیش از اعلام رسمی این تصمیم در هفته آینده هیچ جزئیاتی را اعلام نخواهد کرد. وی افزود بحث این تعرفه‌ها هنوز به‌طور کامل نهایی نشده و هنوز در دست بررسی است.  واقعیت این است که گرچه دولت ترامپ اعلام می‌کند تعرفه‌های واردات موجب حمایت از صنایع داخلی می‌شود، اما بسیاری از منتقدان داخلی بر این باورند که چنین اقدامی هزینه‌ها را برای صنعت آمریکا افزایش می‌دهد و مانع از اجرایی شدن شعار ترامپ مبنی بر افزایش مشاغل آمریکایی خواهد شد. یکی از مقامات ناظر در کاخ سفید که خواست نامش فاش نشود، گفته است یک شب پر از کشمکش بر سر این موضوع بر دولت ترامپ گذشت و «تحرکات زیادی طی ۱۲تا ۱۶ساعت پیش از سخنان ترامپ در جریان بود.» این منبع افزود: «ابتدا قرار بود چنین اتفاقی رخ دهد. بعد قرار شد رخ ندهد و سرانجام رخ داد.» دولت همچنین منافع امنیت ملی را برای این تصمیم خود بهانه کرد و گفت که کشور برای تانک‌ها و کشتی‌های جنگی خود به عرضه داخلی این محصولات نیازمند است. این صحبت‌ها درحالی مطرح شد که وزارت دفاع آمریکا ضمن مخالفت با این نحوه اقدام تعرفه‌ای خواستار تعرفه‌های هدفمند برای فولاد و تاخیر در وضع تعرفه برای آلومینیوم شده بود.

واکنش‌های خارجی

چین که در کل، بزرگ‌ترین حریف جنگ تجاری آمریکا محسوب می‌شود، با وجود آنکه هدف اصلی این تعرفه‌های جدید نبوده است چون بزرگ‌ترین صادرکننده این محصولات به آمریکا نیست، از هم‌اکنون اعلام کرده است که واردات سویا از آمریکا را کاهش خواهد داد. این در شرایطی است که لیو هی، مشاور ارشد شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، روز پنج‌شنبه با مقامات دولت ترامپ در واشنگتن جلسه داشت. یکی از مقامات کاخ سفید در توصیف مذاکرات این جلسه، آن را «صریح و سازنده» و متمرکز بر «روش‌های تجارت عادلانه و دوجانبه» خواند. این در حالی است که تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین از هنگام به قدرت رسیدن ترامپ در سال ۲۰۱۷تاکنون به‌شدت افزایش یافته است.

به گزارش خبرگزاری رویترز، البته تعرفه‌های جدیدی که ترامپ درباره آنها صحبت کرده، به‌طور مستقیم به چین آسیب زیادی نخواهد زد. آمار نشان می‌دهد که کانادا ۱۶درصد از تقاضای فولاد آمریکا را پاسخ می‌دهد درحالی‌که چین تنها ۲درصد از این تقاضا را پاسخگو است. بنابراین کانادا تاکنون بزرگ‌ترین صادرکننده فولاد به آمریکا بوده است و پس از آن کشورهای برزیل و کره‌جنوبی در رده‌های دوم و سوم قرار دارند. به همین دلیل است که کشورهایی غیر از چین به‌شدت این موضوع را در دست بررسی قرار داده‌اند تا اقدامات تلافی‌جویانه خود را تعیین کنند. کریستینا فریلند، وزیر امور خارجه کانادا، در بیانیه تندی که در واکنش به صحبت‌های ترامپ ایراد کرد چنین گفت: «در صورتی که محدودیت‌هایی بر محصولات فولاد و آلومینیوم کانادا وضع شود، کانادا نیز راهکارهایی را در پاسخ به اجرا خواهد گذاشت تا از منافع تجاری و نیروی کار خود حمایت کند.» وزارت صنایع برزیل نیز اعلام کرده است که این کشور به نوبه خود اقدامات مقتضی در رابطه با این تعرفه‌ها را به‌طور مستقل یا در هماهنگی با سایر کشورها در پیش خواهد گرفت.   از سوی دیگر اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده است که واکنش به این اقدام را در دست بررسی دارد.

هدف اصلی اقدام ترامپ

بر خلاف تعرفه‌های اخیری که ترامپ بر واردات پنل‌های خورشیدی و ماشین‌های لباسشویی وضع کرده بود و هدف اصلی آن چین به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده این اقلام به آمریکا بود، این بار واضح است که چین هدف اصلی این تصمیم تعرفه‌ای نبوده است. به‌ویژه آنکه مذاکرات روز پنج‌شنبه سران این دو غول اقتصادی جهان از سوی تحلیلگران به مثابه آبی بر آتش جنگ تجاری این دو تلقی شده بود و مذاکرات آنها، سازنده خوانده شد. پس هدف ترامپ چیست؟ آمریکا مدتی است که با کشورهای کانادا و مکزیک وارد مجادله‌ای بر سر پیمان نفتا شده است. ترامپ به کشورهای عضو این پیمان اعلام کرده است که باید پیمان «تجارت آزاد آمریکای شمالی» یا همان «نفتا» مورد بازبینی قرار گیرد اما ماه‌ها مذاکرات فشرده در این رابطه نتوانست پیشرفت معنا‌داری را برای این کشورها به بار بیاورد. به‌نظر می‌رسد این بار ترامپ نوک پیکان خود را به سمت کانادا که بزرگ‌ترین صادرکننده فولاد به اقتصاد بزرگ آمریکا است نشانه گرفته است. ترامپ که با شعار حمایت از صنایع داخلی به قدرت رسید، از نخستین روزهای ریاست‌جمهوری خویش همه پیمان‌های بین‌المللی را که در دوران رئیس‌جمهوری‌های پیشین آمریکا بین این کشور و دیگر کشورهای جهان به امضا رسیده بود به چالش کشید و مورد انتقاد قرار داد. چنین بود که پیشنهاد بازنگری و مذاکره مجدد در مورد مفاد پیمان نفتا از سوی ترامپ مطرح شد، پیشنهادی که تا کنون بی‌نتیجه باقی مانده است. یکی از مخالفان سرسخت پیشنهادهای ترامپ کشور کاناداست که دلیلی نمی‌بیند با به قدرت رسیدن ترامپ مفاد پیمانی را که پیش‌تر به توافق کشورها رسیده مورد بازبینی و اصلاحات احتمالی قرار دهد.